09/09/2021 | 07:13:08 | Autor: Dominika Gauza
Żarówka – nie taka prosta sprawa…
Dobór odpowiedniej żarówki do lampy, wcale nie jest taką prostą sprawą, jak mogłoby to się na pierwszy rzut oka wydawać. We wcześniejszym artykule pisaliśmy już o takich parametrach światła, jak jego temperatura i wskaźnik oddawania barw, a poniżej przyjrzymy się parametrom, na jakie należy zwrócić uwagę dobierając żarówkę do lampy.
Jasny gwint i zasilanie!
Gwinty żarówek można podzielić na trzonki wkręcane, wciskane, „obróć i zamknij” oraz specjalne. Gwinty żarówek z tych kategorii mają różne rodzaje trzonków, zasilanych określonym napięciem (wyrażonym w Voltach – V).
Najpopularniejsze gwinty żarówek zwane trzonkami Edisona oznacza się literą E. Liczba podana po tym oznaczeniu odnosi się do średnicy znamionowej trzonka – czyli żarówka E40 posiada gwint o średnicy 40 mm, a E14 ma trzonek, którego średnica wynosi 14 mm.
Trzonek E27 - klasyczny, duży, wkręcany gwint - jest najpopularniejszym i najczęściej stosowanym rodzajem trzonka w Europie, a żarówki LED E27 najczęściej stosowane są w gospodarstwach domowych. Gwint E27 montowany jest nie tylko w żarówkach LED, ale także w halogenowych, metalohalogenkowych i lampach sodowych o małej mocy.
Trzonki w żarówkach niskonapięciowych (12 V) mają oznaczenia: G4, G6.35, G53, trzonki w żarówkach na napięcie sieciowe 230 V to: E27 (wspomniany już wyżej duży gwint), E14 (tzw. mały gwint, a żarówki z takim trzonkiem najczęściej są stosowane do oświetlenia przestrzeni domowej - w lampkach biurkowych, nocnych czy w niewielkich lampach), GU10, GX53 i G9. Trzonki w świetlówkach liniowych typu T5 (o średnicy rury 16 mm) mają oznaczenie G5, a w świetlówkach typu T8 (o średnicy rury 26 mm) G13.
Żarówki oznaczone symbolem B lub BA posiadają trzonki bagnetowe. C oznacza złącze na wcisk stosowane w okrągłych świetlówkach. G oraz GX (wzmocnione) to proste złącze na wcisk, GU to złącze dla żarówek z zabezpieczeniem przed tylną emisją ciepła, a GZ dla tych z wysoką tylną emisją ciepła. Złącze R i RX to trzonki dla żarówek liniowych dwutrzonkowych, a Fa to trzonek dla żarówek liniowych ze złączem męskim.
Każdy producent lampy podając parametry żarówki, podaje wielkość i typ wymaganego gwintu, a także rodzaj zasilania. Tradycyjnie żarówki są zasilane napięciem sieciowym (230 V), ale w niektórych przypadkach będziemy potrzebowali żarówek niskonapięciowych, najczęściej 12 V.
Światło ma moc – czyli co z tymi lumenami i Watami
Kolejnym parametrem który znajdziesz na opakowaniu żarówki jest moc żarówki. Naturalnie im większa moc światła, tym więcej go otrzymamy. Należy jednak pamiętać o tym, że porównywanie mocy źródła światła ma sens jedynie wtedy, kiedy porównujemy żarówki tego samego rodzaju. Nie można na przykład porównywać mocy tradycyjnej żarówki z żarówką ze źródłem LED. W przypadku żarówek energooszczędnych potrzeba bowiem znacznie mniej mocy do wytworzenia tej samej ilości światła niż w przypadku tradycyjnej żarówki. Dla przykładu, typowa, klasyczna żarówka o mocy 15W emituje strumień świetlny o wartości 90 lumenów, podczas gdy 15W żarówka LED emituje ponad 1500 lumenów, czyli tyle światła, co niemal 17 klasycznych żarówek 15 watowych. Widać zatem, że żarówki LED są dużo bardziej energooszczędne.
Obecnie producenci podają na opakowaniach żarówek nie tylko moc wyrażoną w Watach, ale także wartość w lumenach. Czym różnią się te dwa parametry? Moc żarówki to ilość zużywanej przez nią energii elektrycznej, natomiast lumeny wskazują jaką ilość światła wyemituje dana żarówka i przez to, to właśnie ten parametr jest lepszym odnośnikiem do porównywania źródeł światła.
Skuteczność świetlna – czyli lumeny i waty
Kolejnym ważnym parametrem, na jaki należy zwrócić uwagę przy doborze żarówki, jest jej skuteczność świetlna. Skuteczność świetlna (czyli stosunek strumienia świetlnego (lumen [lm]) do mocy (Wat [W]), którą dane źródło światła pobiera podczas prac) wyrażana jest w Lumenach/Waty (lm/W) i mówi o wydajności energetycznej czyli ilości światła jaką otrzymamy przy zastosowaniu danego źródła światła. Im wartość ta jest wyższa, tym więcej światła otrzymamy z 1 Wata energii.
Jak przedstawia się skuteczność świetlna dla popularnych źródeł światła?
- Żarówka tradycyjna – 8 – 12 lm/W
- Żarówka halogenowa – 12 – 16 lm/W
- Biała dioda LED – 80 – 300 lm/W
- Świetlówka liniowa – 45 – 100 lm/W
- Świetlówka kompaktowa – 50 – 70 lm/W
- Lampa indukcyjna – 60 – 90 lm/W
To jaką skuteczność świetlną wybierzesz, zależy oczywiście od wielkości wnętrza, ilości lamp oraz osobistych potrzeb domowników związanych z waszym stylem życia i rozłożeniem stref funkcjonalnych w domu. Jeśli zależy Ci na mocniejszym oświetleniu wnętrza wybieraj oprawy o większej skuteczności świetlnej.
Gabaryty żarówki i jej kształt
Kolejnym aspektem, na jaki należy zwrócić uwagę wybierając żarówkę do lampy jest jej wielkość i kształt. Sprawdź, czy wybrana przez Ciebie bańka żarówki nie będzie za duża, zbyt szeroka, za wysoka (na przykład do plafonu), itp. Warto także zwrócić uwagę na kształt żarówki, który powinien mniej więcej odwzorowywać kształt oprawy. Okrągłe lampy harmonizują z okrągłymi żarówkami, podłużne z tymi o wydłużonym kształcie, itp.
Ważne jest także, by wybierając żarówkę zwrócić uwagę na to, czy będzie widoczna gołym okiem i czy jej kolor będzie współgrał z oprawą. Jeśli żarówka będzie widoczna warto wybrać żarówkę w kolorze mlecznej bieli by nie raziła w oczy lub – jeśli klosz wykonany jest z przezroczystego szkła, żarówkę dekoracyjną - jeśli oczywiście pasuje do stylu klosza.
Zależnie od rodzaju lampy i głównego zadania danego oświetlenia musisz także wybrać odpowiednią temperaturę światła i współczynnik oddawania barw, o których piszemy więcej w tym artykule.
Rozsył światła
Kolejnym bardzo ważnym parametrem wpływającym na wybór żarówki, jest rozsył światła (standardowo między 4 a 120 stopni). W typowo kierunkowych oprawach świetlnych sprawdzą się żarówki reflektorowe o wąskim kącie rozsyłu. Aby równomiernie oświetlić plafon, wybierz żarówkę z szerokim rozsyłem światłości, natomiast abażur lampy stołowej nie wymaga aż tak szerokiego kąta świecenia.
Żarówki o węższych kątach rozsyłu światła świetnie sprawdzą się w nowoczesnych oprawach i umożliwiają tworzenie dekoracyjnego, uzupełniającego oświetlenia we wnętrzach. Wąski kąt rozsyłu sprawdzi się także w sklepach czy w przestrzeniach handlowych, eksponując produkty, podkreślając wybrane przestrzenie i wprowadzając teatralny klimat.
Na kierunek padającego światła ma oczywiście także wpływ design lampy (kształt i budowa abażuru czy klosza). Zależnie od rodzaju oprawy, można podzielić lampy na te o rozsyle pośrednim (ze światłem kierowanym w stronę sufitu), bezpośrednim (w dół) oraz bezpośrednio-pośrednim, ze światłem emitowanym w 2 strony. Klosze kuliste zapewniają symetryczny, równomierny rozsył światła, te wykonane z białego szkła oferują rozproszone, miękkie i przytulne światło, a wpuszczane w sufit, wąskie, tubalne oprawy świetlne dają wąski, pionowy strumień.
Żarówka a styl – to ma znaczenie
Niektóre lampy – szczególnie te ze stylizowanymi lub transparentnymi kloszami wręcz proszą się o żarówkę, która podkreśli ich styl. Dobrze dobrana żarówka może podbić klimat panujący we wnętrzu i całkowicie zmienić look lampy, dlatego tak ważne jest, by przy wyborze żarówki uwzględnić również jej dekoracyjny aspekt.
Pamiętaj, że żarówki z przezroczystą bańką i dobrze widocznym żarnikiem mają dużo bardziej surowy charakter niż te mleczne, doskonale pasujące do delikatnych wnętrz klasycznych. Transparentne źródła światła z dekoracyjnym żarnikiem najlepiej pasują do wnętrz w stylu industrialnym, retro i vintage, oraz do lamp z transparentnym bądź ażurowym kloszem, który wyeksponuje i podkreśli ich urok. Żarówki tego typu doskonale sprawdzą się także w restauracjach i kawiarniach, bo jak mało które, robią klimat!
Dekoracyjny charakter żarówek nie polega tylko i wyłącznie na dekoracyjnym żarniku nawiązującym swoją formą do pierwszych żarówek Edisona, ale także na samym kształcie bańki żarówki, która potrafi obecnie przybierać bardzo oryginalne i atrakcyjne formy i kolory. Dekoracyjna żarówka zawieszona u sufitu za pomocą przewodu w tekstylnym oplocie – szczególnie w industrialnym wnętrzu – może sama w sobie stanowić kompletną oprawę świetlną pokoju.
Mamy nadzieję, że wiesz już, na co zwrócić uwagę przy wyborze żarówki.